Szkolenie: Weksel a odpowiedzialność członka zarządu

Weksel a Odpowiedzialność członka zarządu. Czym jest weksel?

Odpowiedzialność członka zarządu za podpisany weksel jest bardzo częstą sytuacją. Wszystko dlatego, że podpis został złożony w sposób, który spowodował taka odpowiedzialność.

Zobowiązanie wekslowe ma charakter abstrakcyjny. Oznacza to, że obowiązek zapłaty określonej sumy pieniężnej wynikającej z weksla jest niezależny od istnienia i ważności tzw. stosunku podstawowego czyli umowy.

W praktyce fakt ten może okazać się bardzo przydatny. Gdy np. na skutek zagubienia dokumentów, opieszałości przy zawieraniu umowy doszło do niekorzystnego zdarzenia, skutkującego niemożnością dochodzenia roszczenia. Wówczas mając w ręku weksel można, bez potrzeby powoływania się na pierwotne źródło zobowiązania (umowę) dochodzić swoich praw przez sądem w oparciu wyłącznie o poprawnie wypełniony dokument weksla.

Niewątpliwie, jako członkowie Zarządu zawieramy wiele umów. Jak je zabezpieczać najlepiej dla naszej spółki?

Zdarzyła się taka sytuacja, że Prezes Zarządu zawierając umowę został poproszony przez drugą stronę o podpisanie weksla jako zabezpieczenia tej umowy.

Zgodził się. Podpisał weksel w prawym, dolnym rogu swoim podpisem zwykle używanym i opatrzył pieczątką firmową. Kontrahent jednak poprosił, aby Prezes podpisał się też obok czytelnie – Prezes to uczynił.

Czy dobrze zrobił? – absolutnie nie! Bo w ten sposób poręczył weksel własnym majątkiem.

Weksel – kiedy go używamy?

Weksel jest fantastycznym sposobem zabezpieczenia umowy.

Pod warunkiem, że potencjalnym dłużnikiem jest podmiot, który ma majątek.

Należy bowiem pamiętać, że weksel in blanco stanowi zabezpieczenie majątkiem osobistym dłużnika – teraźniejszym i przyszłym. Zatem,  wierzyciel ma do dyspozycji cały majątek dłużnika zarówno ruchomości, jak i nieruchomości.

Jeśli jednak przedsiębiorca wie lub spodziewa się, że jego kontrahent nie ma majątku, to powinien sięgać do innych zabezpieczeń (np. gwarancji, poręczeń).

Gdyż weksel przy braku aktywów dłużnika, może okazać się nieskutecznym zabezpieczeniem.

Co zrobić by weksel był ważny? 

Pamiętaj, na wekslach trzeba się znać, aby je stosować. Ustawa Prawo wekslowe pochodzi z 1936 roku i uchodzi za jedną z najlepszych ustaw w naszym ustawodawstwie.

Ustawodawca przedwojenny bardzo skrupulatnie uregulował całe postępowanie z wekslami. Weksel jest jednym z najbardziej rygorystycznych dokumentów, gdyż każdy jego element ma swoje miejsce, które nie może być zmieniane przez strony.

Dlatego wierzyciele winni przede wszystkim zadbać, aby ich potencjalni dłużnicy wekslowi podpisali się w odpowiednim miejscu oraz w odpowiedni sposób.

Obecnie, dla ważności weksla nie wymaga się, aby został wypełniony na jakimś szczególnym formularzu.

Weksel może być nawet sporządzony na kartce papieru wyrwanej z zeszytu lub na restauracyjnej serwetce. Nie ma to znaczenia dla ważności weksla.

Warunkiem odpowiedzialności wekslowej dłużników wekslowych jest złożenie własnoręcznego podpisu na wekslu. Względnie złożenie podpisu przez pełnomocnika z zaznaczeniem stosunku pełnomocnictwa.

Kto podpisuje weksel?

Podpis na wekslu złożony w prawnym dolnym roku oznacza: „ja przyrzekam, że zapłacę”. Dlatego wierzyciele powinni się kierować następującymi zasadami przy podpisywaniu weksli przez swoich kontrahentów:

….. ….. …., dnia ….. ….. ….. ….. r. Na ….. ….. ….. ….. ….. ….. …. …..

Dnia zapłać (1) ….. ….. ….. ….. .. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. …

bez protestu za ten sola weksel na zlecenie …… ….. ….. ….. …..

sumę ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. złotych.

Płatny ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. …..

(2) ….. ….. ….. ….. ….. ….. …..

(1) Należy pamiętać, aby dostosować treść przyrzeczenia zapłaty do konkretnej osoby. Jeżeli wystawcą weksla jest jedna osoba to należy uzupełnić rdzeń „ zapłac” końcówką fleksyjną „ –ę’. Natomiast jeśli weksel wystawia kilka osób lub osoba prawna dodajemy „ – imy”. Podobnie należy dostosować wyraz „poręczam” w przypadku złożenia podpisów przez poręczycieli.

(2) Miejsce na złożenie podpisu przez Wystawcę weksla, który powinien zostać złożony  zgodnie z niżej wymienionymi zasadami:

W przypadku osób fizycznych, Wystawca weksla: składa czytelny podpis (imię i nazwisko) w prawym dolnym polu weksla. Zamieszcza pod podpisem numer PESEL.

Gdym chodzi o osoby prawne, Wystawca weksla: zamieszcza w prawym pustym polu weksla pieczątkę firmową podmiotu. Treść jest zgodna z nazwą wynikającą z właściwego rejestru, np. KRS -u.

Nadto, weksel powinien być podpisany w obecności wierzyciela. Tylko w takiej sytuacji wierzyciel ma pewność, że podpis złożył jego kontrahent a nie inna osoba.

Co sprawia, że zabezpieczenie wierzytelności przez weksel jest skuteczne? Weksel – jakie wyróżniamy rodzaje?

Jest kilka cech zabezpieczenia przez weksel które dają mu przewagę nad innymi zabezpieczeniami w naszym prawie, przede wszystkim:

bezwarunkowy charakter.

Dłużnik przyjmuje na siebie przede wszystkim  bezwarunkową odpowiedzialność za to, że zapłaci sumę wymienioną na wekslu. Jest to odpowiedzialność niezależna od spełnienia jakichkolwiek warunków.

samodzielność

Zobowiązanie wekslowe każdej z podpisanych na wekslu osób wynika z tego, że dana osoba złożyła na wekslu swój podpis; zobowiązanie to jest niezależne od zobowiązania innych osób podpisanych na wekslu.

solidarność

Wierzyciel weksla może dochodzić roszczeń – według swego wyboru – przeciw jednemu, kilku lub wszystkim dłużnikom podpisanym na wekslu bez potrzeby zachowania porządku w jakim się zobowiązali.

abstrakcyjność

Zobowiązanie wekslowe „odrywa się” od  sytuacji gospodarczej w związku z którą został wystawiony i wręczony weksel. Każdy kto złożył swój podpis na wekslu, musi się liczyć z tym, że może być zobowiązany do zapłaty. Nawet wtedy, gdy okaże się, że umowa w oparciu o którą weksel wystawiono jest nieważna!

Dlaczego poręczenie wekslowe może okazać się atrakcyjniejsze od cywilnego? 

Poręczenie wekslowe tzw. aval udziela się w bardzo prosty i szybki sposób, tj. poprzez złożenie podpisu przez poręczyciela na przedniej stronie weksla w okolicy podpisu wystawcy czyli dłużnika.

Może być ono też udzielone na odwrocie weksla ale łącznie ze słowem „ręczę”, „poręczam”, „gwarantuję”, „aval’, „per aval” lub innym równoważnym wskazującym na poręczenie oraz podpisanie go przez poręczyciela

Jeżeli poręczenie udzielane jest tylko co do części sumy wekslowej, musi być to na wekslu wyraźnie wskazane.

Jest kilka istotnych różnic pomiędzy poręczeniem wg. prawa cywilnego a poręczeniem wekslowym, które sprawiają, że awal może okazać się atrakcyjniejszy od poręczenia cywilnego, oto niektóre z nich:

• jest ważny choćby zobowiązanie wekslowe było nieważne, a poręczenie cywilne może istnieć tylko wtedy, gdy dług powstał na podstawie ważnej  umowy.
• avalista zawsze odpowiada jak dłużnik solidarny a poręczyciel cywilny odpowiada jak współdłużnik solidarny jedynie w braku odmiennego zastrzeżenia.
• nie wymaga określenia górnej kwoty, do której ponosi odpowiedzialność avalista, gdy tymczasem poręczenie jest możliwe tylko do wysokości z góry oznaczonej.

Odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązanie wekslowe

Każdy członek zarządu odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, chyba że nie ponosi winy – mówię o tym w szczegółach podczas szkolenia Odpowiedzialność członka zarządu od powołania do odwołania. Nowelizacja KSH. Prawo holdingowe.

Zatem, odpowiedzialność za podpisanie weksla uzależniona jest od tego, czy uda się udowodnić winę. Jeżeli nie można jej wykazać, to odpowiedzialności nie ponosimy (art. 293 k.s.h.).

Tak więc sam fakt podpisania weksla na zabezpieczenie jakiejś transakcji nie oznacza, że członek zarządu odpowiada wobec spółki.

Czy weksel jest bezpieczny?

Oto rady o czym należy pamiętać podpisując weksel w imieniu spółki:

1. Zarządzając spółką z o. o. sprawdzamy zapisy umowy spółki z o.o. abyśmy wiedzieli do jakiej wysokości możemy zaciągnąć zobowiązanie wekslowe, bez niczyjej zgody. 
2. Należy złożyć podpis przy pieczątce firmowej spółki. Podpis osoby prawnej na wekslu musi bowiem zawierać obok własnoręcznego podpisu osoby która w imieniu tej osoby wystawiła weksel, pełne dane firmy tej osoby prawnej, albo skróconą jej wersję ujawniona w KRS, albo w końcu nazwę finezyjną i oznaczenie numeru pod którym osoba ta została zarejestrowana w KRS. Co umożliwi ustalenie jej formy organizacyjnoprawnej.
3. Ważne, aby unikać składania dodatkowo własnego podpisu obok podpisu złożonego wraz z pieczątką spółką, aby nie było ryzyka uznania tego podpisu za poręczenie. Oznaczałoby to, że Członek Zarządu będzie ponosił odpowiedzialność majątkiem osobistym!

Nie zwlekaj, przewiń do góry i za cenę wyjścia do kina czy niecałego baku paliwa ciesz się nietuzinkową wiedzą!